1. Rau má mỡ là gì?
Cây rau má lá nhỏ, hay còn gọi là rau má mỡ, không chỉ là một loại rau ăn mà còn được xem là một vị thuốc quý, có tác dụng điều trị các chứng bệnh như xơ gan và sỏi mật, được sử dụng trong dân gian từ lâu đời.
Đây là một loại thảo mộc nhỏ, sống dai, có thân mảnh mọc bò, có thể dài tới 50 cm và mang rễ ở các mấu. Thân cây thường nhẵn hoặc hơi có lông, đứng thẳng. Lá cây mọc so le, có hình dạng tim hoặc hình thận, gần tròn, chia thành nhiều thùy nông, rộng từ 1 đến 1,5 cm, với mép lá khía răng tù. Cuống lá dài từ 1 đến 4 cm và lá kèm thường rụng dễ dàng.
Cụm hoa của cây mọc ở kẽ lá, tạo thành tán đơn, với cuống hoa dài và có lông. Tổng bao hoa gồm từ 4 đến 10 lá bắc, nhẵn hoặc hơi có lông. Hoa nhỏ, thường có từ 3 đến 8 bông trong một tán, có màu trắng. Đài hoa không có, tràng hoa có 5 cánh nhọn, nhị hoa có 5 cái, xen kẽ với cánh hoa. Quả của cây dẹt, có cạnh lồi, nhẵn hoặc có lông rất nhỏ, khi chín có màu vàng hoặc nâu. Mùa hoa quả kéo dài từ tháng 4 đến tháng 8.
Rau má mỡ
Nếu để ý, bạn sẽ thấy rau má dại mọc hoang ở khắp nơi, thường phát triển nhiều ở hai bên bờ mương của các cánh đồng lúa, nơi có đất ẩm. Có một thời gian, một số người dân coi đây là loài cây dại, không ăn được, nên gọi là rau má dại, dẫn đến việc nhiều nơi loài cây này mọc xanh tốt mà không ai chú ý đến.
Đây thực sự là một sự lãng phí lớn, vì rau má mỡ là một vị thuốc quý với nhiều công dụng trong việc điều trị và phòng ngừa bệnh.
Chi Hydrocotyle L. có 9 loài ở Việt Nam, tất cả đều là cây thảo, trong đó rau má mỡ nổi bật với sự phân bố rộng rãi ở các tỉnh đồng bằng, trung du và cả vùng núi có độ cao khoảng 1000m. Cây mọc ở miền Bắc, miền Trung và miền Nam, phát triển quanh năm. Tuy nhiên, ở các tỉnh phía Nam, nó thường chỉ xuất hiện ở vùng núi có độ cao từ 500m trở lên.
Rau má mỡ cũng có mặt ở Trung Quốc và các nước khác trong khu vực Đông Nam Á. Loài cây này ưa ẩm, ưa sáng và có thể chịu bóng nhẹ, thường mọc thành những đám dày đặc, xen lẫn với cỏ thấp. Bạn có thể tìm thấy rau má mỡ ở hầu hết các bờ ruộng lúa, ruộng trồng hoa màu, bờ kênh mương, ven đường, chân đồi, ven rừng và những nơi đất trũng của vùng nương rẫy. Cây cũng mọc ở bờ ao và trong vườn nhà. Rau má mỡ ra hoa và quả hàng năm, có khả năng đẻ nhánh và bò lan trên mặt đất; mọi đốt của thân bò khi tiếp xúc với đất đều mọc rễ. Rau má mỡ không chỉ là thực phẩm mà còn là loài cỏ dại có thể ảnh hưởng đến cây trồng.
Bộ phận dùng
Người dân thường sử dụng toàn bộ cây rau má mỡ, bao gồm thân, lá và rễ. Việc thu hái diễn ra quanh năm, thường là nhổ cả cây, rửa sạch và có thể sử dụng ngay khi còn tươi hoặc phơi khô để bảo quản và sử dụng dần.
Về thành phần hóa học, rau má mỡ chứa tinh dầu, trong đó thành phần chủ yếu là trans-P-farnesene. Bên cạnh đó, còn có L-sesamin và một caffeoyl galactosid (theo PROSEA 8, Vegetables, 1994), cùng với các nhóm chất phenol, acid amin và coumarin.
Thành phần hóa học
Rau má mỡ chứa tinh dầu trong đó thành phần chính là trans – β – farnesene. Ngoài ra , còn có L – sesamin và một caffeoyl galactosid ( PROSEA 8, Vegetables,1994) các nhóm chất phenol, acid amin và coumarin .
Tính vị
Rau má mỡ vị hơi đắng và ngọt nhẹ, tính mát, không có độc. Thường dùng trong các bài thuốc tiêu viêm, giải độc.
2. Công dụng của rau má mỡ
Thật bất ngờ khi biết rằng rau má mỡ đã được dân gian sử dụng như một vị thuốc để điều trị nhiều căn bệnh khó chữa liên quan đến chức năng gan. Đặc biệt, những công dụng của rau má mỡ tuyệt vời không phải loại cây nào cũng có.
Trong y học cổ truyền Trung Quốc, rau má mỡ được dùng để trị viêm, vết thâm tím, vàng da và tình trạng bí tiểu tiện. Tại Ấn Độ, người dân sử dụng rau má mỡ để điều trị các vấn đề như thấp khớp, rối loạn chức năng hô hấp và tiêu hóa, bệnh giang mai, cũng như các bệnh da liễu do giun. Để chữa tiêu chảy và lỵ, họ thường uống dịch ép pha đường từ hỗn hợp rau má mỡ và thìa là tươi, với liều lượng khoảng 3-5 ml mỗi 3 giờ.
Dịch ép rau má mỡ cũng có thể được bôi ngoài da để trị các vấn đề về da. Lá rau má mỡ được dùng để đắp lên nhọt, giúp làm chóng mưng mủ. Tuy nhiên, uống dịch ép rau má mỡ với liều cao có thể gây nôn.
Theo cuốn sách "Cây thuốc An Giang" của Võ Văn Chi – Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật An Giang, năm 1991, chúng ta có thể tổng hợp những công dụng chính của rau má mỡ như sau:
- Điều trị sỏi mật
- Xơ gan cổ trướng
- Sỏi tiết niệu
- Sỏi thận
- Viêm đường tiết niệu
- Viêm họng
- Viêm amidan
- Một số bệnh ngoài da như eczema (viêm da cơ địa)
- Bệnh zona, với triệu chứng mụn nước vàng và mủ vàng.
3. Bài thuốc từ rau má mỡ
Các bài thuốc dân gian từ rau má mỡ rất dễ thực hiện, với nguyên liệu chủ yếu từ các cây thuốc quen thuộc xung quanh, giúp thuận lợi cho việc điều trị bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến từ rau má mỡ:
1. Điều trị sỏi mật
Chuẩn bị: 30g rau má dại tươi, 30g kim tiền thảo tươi, 30g cây râu mèo tươi, 30g râu ngô tươi (nếu không có cây tươi, có thể dùng 15g mỗi loại cây khô).
Thực hiện: Rửa sạch các vị thuốc, hãm với nước sôi như hãm trà tươi, hoặc đun với 800ml nước, chia thành nhiều lần uống trong ngày.
2. Điều trị xơ gan cổ trướng, vàng da
Chuẩn bị: 50g rau má dại tươi (nếu không có cây tươi, dùng 20g cây khô).
Thực hiện: Rửa sạch rau, cho vào bình giữ nhiệt, tráng qua bằng một chút nước sôi. Sau đó, thêm khoảng 600ml nước sôi, ủ khoảng 10 phút cho ngấm, rồi chắt lấy nước uống hàng ngày.
3. Điều trị sỏi thận, sỏi tiết niệu
Chuẩn bị: 30g rau má mỡ tươi (hoặc 15g khô), 15g thạch vĩ khô, 15g dây bòng bong khô, 15g cây cối xay.
Thực hiện: Rửa sạch thạch vĩ, bòng bong và cối xay, cho vào ấm sắc với khoảng 1,5 lít nước, đun sôi. Sau khi nước sôi, thêm rau má mỡ vào, đun nhỏ lửa thêm khoảng 10 phút, rồi chắt lấy nước, chia thành nhiều lần uống trong ngày.
4. Điều trị viêm họng, viêm amidan
Chuẩn bị: 80g rau má mỡ tươi, 1 bộ cối giã, 1 bình thủy chứa nước sôi.
Thực hiện: Rửa sạch rau, để ráo nước, cho vào cối giã nát. Chuyển rau đã giã vào một bát lớn, thêm khoảng 300ml nước sôi, khuấy đều. Sau khoảng 1 phút, gạn ngay lấy nước ra bát khác để uống. Lưu ý: Nên gạn lấy nước khi còn xanh, tránh để nước chuyển sang màu vàng.
5. Điều trị bệnh ngoài da: Eczema, zona
Chuẩn bị: 100g rau má mỡ tươi, 1 bộ cối giã.
Thực hiện: Rửa sạch rau, để ráo nước, cho vào cối giã nát. Dùng bã thuốc đắp lên các vùng da bị bệnh, hoặc dùng vải thấm nước rau má để thoa lên các vùng da bị viêm ngứa.
Bạn có thể quan tâm: Các bài thuốc đông y từ rau má phổ biến
4. Lưu ý khi dùng rau má mỡ
Khi sử dụng rau má mỡ, bạn cần lưu ý khi dùng rau má mỡ với một số điểm sau:
Liều lượng: Nên sử dụng đúng liều lượng khuyến cáo để tránh tác dụng phụ. Uống quá nhiều có thể gây nôn hoặc tiêu chảy.
Tình trạng sức khỏe: Những người có vấn đề về tiêu hóa, dạ dày nhạy cảm hoặc đang mang thai nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Nguyên liệu tươi: Nên sử dụng rau má mỡ tươi, nếu không có, hãy đảm bảo rằng rau khô được bảo quản đúng cách.
Thời gian sử dụng: Không nên sử dụng rau má mỡ liên tục trong thời gian dài mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia.
Phản ứng dị ứng: Theo dõi phản ứng của cơ thể khi lần đầu sử dụng. Nếu có dấu hiệu dị ứng, ngừng sử dụng ngay lập tức.
Kết hợp với thuốc khác: Nếu bạn đang dùng thuốc điều trị, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh tương tác không mong muốn.
Không thay thế thuốc: Rau má mỡ chỉ nên được sử dụng như một biện pháp hỗ trợ, không thay thế cho thuốc điều trị chính thức.
Bảo quản: Bảo quản rau má mỡ ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp để giữ được chất lượng.
Luôn luôn tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế trước khi bắt đầu bất kỳ liệu pháp nào.
Xem thêm: Sản phẩm chăm sóc da từ rau má Herbario dành cho da dầu mụn
Bài viết trên đây đã cung cấp cho bạn những thông tin về rau má mỡ. Hy vọng những thông tin này hữu ích cho cuộc sống của bạn. Đừng quên theo dõi Rauma.com.vn để cập nhật thêm những kiến thức hữu ích về rau má và làm đẹp nhé!
Cây rau má lá nhỏ, hay còn gọi là rau má mỡ, không chỉ là một loại rau ăn mà còn được xem là một vị thuốc quý, có tác dụng điều trị các chứng bệnh như xơ gan và sỏi mật, được sử dụng trong dân gian từ lâu đời.
Đây là một loại thảo mộc nhỏ, sống dai, có thân mảnh mọc bò, có thể dài tới 50 cm và mang rễ ở các mấu. Thân cây thường nhẵn hoặc hơi có lông, đứng thẳng. Lá cây mọc so le, có hình dạng tim hoặc hình thận, gần tròn, chia thành nhiều thùy nông, rộng từ 1 đến 1,5 cm, với mép lá khía răng tù. Cuống lá dài từ 1 đến 4 cm và lá kèm thường rụng dễ dàng.
Cụm hoa của cây mọc ở kẽ lá, tạo thành tán đơn, với cuống hoa dài và có lông. Tổng bao hoa gồm từ 4 đến 10 lá bắc, nhẵn hoặc hơi có lông. Hoa nhỏ, thường có từ 3 đến 8 bông trong một tán, có màu trắng. Đài hoa không có, tràng hoa có 5 cánh nhọn, nhị hoa có 5 cái, xen kẽ với cánh hoa. Quả của cây dẹt, có cạnh lồi, nhẵn hoặc có lông rất nhỏ, khi chín có màu vàng hoặc nâu. Mùa hoa quả kéo dài từ tháng 4 đến tháng 8.
Rau má mỡ
Nếu để ý, bạn sẽ thấy rau má dại mọc hoang ở khắp nơi, thường phát triển nhiều ở hai bên bờ mương của các cánh đồng lúa, nơi có đất ẩm. Có một thời gian, một số người dân coi đây là loài cây dại, không ăn được, nên gọi là rau má dại, dẫn đến việc nhiều nơi loài cây này mọc xanh tốt mà không ai chú ý đến.
Đây thực sự là một sự lãng phí lớn, vì rau má mỡ là một vị thuốc quý với nhiều công dụng trong việc điều trị và phòng ngừa bệnh.
Chi Hydrocotyle L. có 9 loài ở Việt Nam, tất cả đều là cây thảo, trong đó rau má mỡ nổi bật với sự phân bố rộng rãi ở các tỉnh đồng bằng, trung du và cả vùng núi có độ cao khoảng 1000m. Cây mọc ở miền Bắc, miền Trung và miền Nam, phát triển quanh năm. Tuy nhiên, ở các tỉnh phía Nam, nó thường chỉ xuất hiện ở vùng núi có độ cao từ 500m trở lên.
Rau má mỡ cũng có mặt ở Trung Quốc và các nước khác trong khu vực Đông Nam Á. Loài cây này ưa ẩm, ưa sáng và có thể chịu bóng nhẹ, thường mọc thành những đám dày đặc, xen lẫn với cỏ thấp. Bạn có thể tìm thấy rau má mỡ ở hầu hết các bờ ruộng lúa, ruộng trồng hoa màu, bờ kênh mương, ven đường, chân đồi, ven rừng và những nơi đất trũng của vùng nương rẫy. Cây cũng mọc ở bờ ao và trong vườn nhà. Rau má mỡ ra hoa và quả hàng năm, có khả năng đẻ nhánh và bò lan trên mặt đất; mọi đốt của thân bò khi tiếp xúc với đất đều mọc rễ. Rau má mỡ không chỉ là thực phẩm mà còn là loài cỏ dại có thể ảnh hưởng đến cây trồng.
Bộ phận dùng
Người dân thường sử dụng toàn bộ cây rau má mỡ, bao gồm thân, lá và rễ. Việc thu hái diễn ra quanh năm, thường là nhổ cả cây, rửa sạch và có thể sử dụng ngay khi còn tươi hoặc phơi khô để bảo quản và sử dụng dần.
Về thành phần hóa học, rau má mỡ chứa tinh dầu, trong đó thành phần chủ yếu là trans-P-farnesene. Bên cạnh đó, còn có L-sesamin và một caffeoyl galactosid (theo PROSEA 8, Vegetables, 1994), cùng với các nhóm chất phenol, acid amin và coumarin.
Thành phần hóa học
Rau má mỡ chứa tinh dầu trong đó thành phần chính là trans – β – farnesene. Ngoài ra , còn có L – sesamin và một caffeoyl galactosid ( PROSEA 8, Vegetables,1994) các nhóm chất phenol, acid amin và coumarin .
Tính vị
Rau má mỡ vị hơi đắng và ngọt nhẹ, tính mát, không có độc. Thường dùng trong các bài thuốc tiêu viêm, giải độc.
Thật bất ngờ khi biết rằng rau má mỡ đã được dân gian sử dụng như một vị thuốc để điều trị nhiều căn bệnh khó chữa liên quan đến chức năng gan. Đặc biệt, những công dụng của rau má mỡ tuyệt vời không phải loại cây nào cũng có.
Trong y học cổ truyền Trung Quốc, rau má mỡ được dùng để trị viêm, vết thâm tím, vàng da và tình trạng bí tiểu tiện. Tại Ấn Độ, người dân sử dụng rau má mỡ để điều trị các vấn đề như thấp khớp, rối loạn chức năng hô hấp và tiêu hóa, bệnh giang mai, cũng như các bệnh da liễu do giun. Để chữa tiêu chảy và lỵ, họ thường uống dịch ép pha đường từ hỗn hợp rau má mỡ và thìa là tươi, với liều lượng khoảng 3-5 ml mỗi 3 giờ.
Dịch ép rau má mỡ cũng có thể được bôi ngoài da để trị các vấn đề về da. Lá rau má mỡ được dùng để đắp lên nhọt, giúp làm chóng mưng mủ. Tuy nhiên, uống dịch ép rau má mỡ với liều cao có thể gây nôn.
Theo cuốn sách "Cây thuốc An Giang" của Võ Văn Chi – Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật An Giang, năm 1991, chúng ta có thể tổng hợp những công dụng chính của rau má mỡ như sau:
- Điều trị sỏi mật
- Xơ gan cổ trướng
- Sỏi tiết niệu
- Sỏi thận
- Viêm đường tiết niệu
- Viêm họng
- Viêm amidan
- Một số bệnh ngoài da như eczema (viêm da cơ địa)
- Bệnh zona, với triệu chứng mụn nước vàng và mủ vàng.
Các bài thuốc dân gian từ rau má mỡ rất dễ thực hiện, với nguyên liệu chủ yếu từ các cây thuốc quen thuộc xung quanh, giúp thuận lợi cho việc điều trị bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến từ rau má mỡ:
1. Điều trị sỏi mật
Chuẩn bị: 30g rau má dại tươi, 30g kim tiền thảo tươi, 30g cây râu mèo tươi, 30g râu ngô tươi (nếu không có cây tươi, có thể dùng 15g mỗi loại cây khô).
Thực hiện: Rửa sạch các vị thuốc, hãm với nước sôi như hãm trà tươi, hoặc đun với 800ml nước, chia thành nhiều lần uống trong ngày.
2. Điều trị xơ gan cổ trướng, vàng da
Chuẩn bị: 50g rau má dại tươi (nếu không có cây tươi, dùng 20g cây khô).
Thực hiện: Rửa sạch rau, cho vào bình giữ nhiệt, tráng qua bằng một chút nước sôi. Sau đó, thêm khoảng 600ml nước sôi, ủ khoảng 10 phút cho ngấm, rồi chắt lấy nước uống hàng ngày.
3. Điều trị sỏi thận, sỏi tiết niệu
Chuẩn bị: 30g rau má mỡ tươi (hoặc 15g khô), 15g thạch vĩ khô, 15g dây bòng bong khô, 15g cây cối xay.
Thực hiện: Rửa sạch thạch vĩ, bòng bong và cối xay, cho vào ấm sắc với khoảng 1,5 lít nước, đun sôi. Sau khi nước sôi, thêm rau má mỡ vào, đun nhỏ lửa thêm khoảng 10 phút, rồi chắt lấy nước, chia thành nhiều lần uống trong ngày.
4. Điều trị viêm họng, viêm amidan
Chuẩn bị: 80g rau má mỡ tươi, 1 bộ cối giã, 1 bình thủy chứa nước sôi.
Thực hiện: Rửa sạch rau, để ráo nước, cho vào cối giã nát. Chuyển rau đã giã vào một bát lớn, thêm khoảng 300ml nước sôi, khuấy đều. Sau khoảng 1 phút, gạn ngay lấy nước ra bát khác để uống. Lưu ý: Nên gạn lấy nước khi còn xanh, tránh để nước chuyển sang màu vàng.
5. Điều trị bệnh ngoài da: Eczema, zona
Chuẩn bị: 100g rau má mỡ tươi, 1 bộ cối giã.
Thực hiện: Rửa sạch rau, để ráo nước, cho vào cối giã nát. Dùng bã thuốc đắp lên các vùng da bị bệnh, hoặc dùng vải thấm nước rau má để thoa lên các vùng da bị viêm ngứa.
Bạn có thể quan tâm: Các bài thuốc đông y từ rau má phổ biến
Khi sử dụng rau má mỡ, bạn cần lưu ý khi dùng rau má mỡ với một số điểm sau:
Liều lượng: Nên sử dụng đúng liều lượng khuyến cáo để tránh tác dụng phụ. Uống quá nhiều có thể gây nôn hoặc tiêu chảy.
Tình trạng sức khỏe: Những người có vấn đề về tiêu hóa, dạ dày nhạy cảm hoặc đang mang thai nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Nguyên liệu tươi: Nên sử dụng rau má mỡ tươi, nếu không có, hãy đảm bảo rằng rau khô được bảo quản đúng cách.
Thời gian sử dụng: Không nên sử dụng rau má mỡ liên tục trong thời gian dài mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia.
Phản ứng dị ứng: Theo dõi phản ứng của cơ thể khi lần đầu sử dụng. Nếu có dấu hiệu dị ứng, ngừng sử dụng ngay lập tức.
Kết hợp với thuốc khác: Nếu bạn đang dùng thuốc điều trị, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh tương tác không mong muốn.
Không thay thế thuốc: Rau má mỡ chỉ nên được sử dụng như một biện pháp hỗ trợ, không thay thế cho thuốc điều trị chính thức.
Bảo quản: Bảo quản rau má mỡ ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp để giữ được chất lượng.
Luôn luôn tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế trước khi bắt đầu bất kỳ liệu pháp nào.
Xem thêm: Sản phẩm chăm sóc da từ rau má Herbario dành cho da dầu mụn
Bài viết trên đây đã cung cấp cho bạn những thông tin về rau má mỡ. Hy vọng những thông tin này hữu ích cho cuộc sống của bạn. Đừng quên theo dõi Rauma.com.vn để cập nhật thêm những kiến thức hữu ích về rau má và làm đẹp nhé!
